O río grande de
Alberguería era o
río Xares.
Estes eran os ríos de
Alberguería:
Río Xares en Alberguería onde
decía Pascual Madoz que "hay abundante pesca de
ricas truchas" . Claro que Madoz escribiu esto en 1850...
Este era o río Xares. Hoxe esta
zona é a cabeceira do encoro de Prada. Xunto a ponte o Muíño de
Amancio.
Fotografía por riba da ponte de Alberguería.
Este é o río Xares hoxe a 50 metros
río abaixo da fotografía anterior. (As troitas neste tramo son voadoras...)
Río Xares, ano 2002, por debaixo do encoro de
Prada, ou sexa, no Estreito de Alberguería ou canón do Xares. Un río que hoxe está en moi mal estado,
a partir do encoro de Prada.
Nesta zona do Xares
recibía dous regatos que bordeaban Alberguería:
|
|
Mapa actual. O punto marrón é a isla de Preboubo. Os puntos bermellos
é o pobo de Alberguería no fondo do encoro. |
Mapa de 1941: vese perfectamente os dous regatos que se
xuntaban antes do encoro, o pe de Preboubo. Tamén se ve Alberguería.
|
Na Alberguería había dous regatos que
desembocaban pola dereita no río Xares.
Estos eran :
Fotografía do regato de O Couso
ou regato do Prado da Fonte, na gran estiaxe
do ano 2005. ¡Inda levaba auga!. Setembro do 2005.
1)
Regato do Prado da Fonte (que nace na serra. Outros
chámanlle Regato de O Couso. Madoz chámalle arroyo de Meda), oficialmente
Regueiro do Couso ou ben Regueiro de Tras da Portela. Realmente son
dous que nacen na Serra, preto da Portela a 1405 metros, e se xuntan
preto da estrada que ven da Veiga a Prada. En Alberguería
chamábanlle Regato do Prado da Fonte.
Este regato vai o encoro de
Prada. En tempos era o regato de O Couso ou máis
chamado no pobo de Alberguería regato do Prado da
Fonte.
2)
O regato da Varxa (dende Barreiros). Este, oficialmente
chámanlle Regueiro de Barreiros, trátase dun regatiño moito máis
corto e de moi pouca auga e que desembocaba no anterior, como se
pode ver no mapa.
Este regato que baixa preto do
camiño a Meda pola parte sureste do pobo de
Alberguería iba prácticamente sin auga en setembro
do 2005. É o regato de Barreiros.
Nesta fotografía xa de abril do 2006 levaba un
pouco de auga. A fotografía está sacada por debaixo
do Castelo de Alberguería, no actual camiño que
bordea o encoro.
Estas fotografías son todas do autor da www.
Está claro que o gran río de Alberguería non
eran os anteriores. O gran río de Alberguería era o río Xares:
Río Xares, preto de Alberguería, no camiño que
levaba o Bolo, esta ponte hoxe está debaixo do encoro de Prada e moi preto da
presa. A esquerda,
a montaña que se ve é a de Preboubo. A Ponte é de principios do século XX.
Na fotografía vese a ponte
anterior, pero un pouco retocada, xa que, a fotografía, estaba
en moi mal estado. Nesta fotografía vese que o río Xares levaba
bastante caudal.
Nesta fotografía
vese moito mellor o río Xares, xusto na pasarela que
se ve na fotografía anterior. Tamén se ve a casa onde
estaban a turbina que daba luz a Alberguería. O Muiño de
Amancio.
HASTA AQUÍ OS RÍOS DE ALBERGUERÍA.
-----------------------------------------------------------------------------------
Pero o gran río da
zona é o Río Xares que ben merece un pouco de Xeografía; por
certo Cornide tamén chama a este río , río Morisco ou río de la
Alberguería (Memoria sobre las
minas de Galicia y otras producciones del reino mineral (1783)):
Dibuxo de Vicente Risco onde
está a conca do río Sil, na que desemboca o río Bibei despois de
recibir entre outros o Xares.
Mapa actual da Provincia de
Ourense. O río Xares está marcado de azul forte, menos os encoros de
Prada e Santa Eulalia. É un río corto, soio ten 47,5 km., pero recibe
moitísimo regato das Serras e sempre debera levar auga dabondo. (Mapa
da Diputación Provincial. 1995)
O río Xares nace nas faldas de
Peña Trevinca, concretamente na Pena Negra do macizo de Trevinca a
2.040 m. de altitude; e rega os Concellos de A Veiga e O Bolo, pasando por
Ponte, Xares, Baños, A Veiga, Alberguería, Millarado e Portomourisco.
Desemboca, no río Bibei, en
términos de Chandoiro, en Entrambasaguas.
O Xares ten unha chea de
afluentes pequenos que según Vicente Risco son os seguintes:
El río Meladas,
que nace en la vertiente occidental del Pico
Maluro, pasa por los pueblos de Vilanova,
Edreira y Requeixo y desemboca en el Xares, un
poco más abajo del último. En la vertiente S. de
la sierra del Eixe se forman varios arroyos
pequeños que, reunidos en uno solo, forman el de
Augoas Boas, que se une al anterior entre
Vilanova y Edreira.
Nota
engadida: este río, hoxe, abril do
2006, aparece con outros nomes nos mapa, por
exemplo na cartografía militar de España;
chámase río Maluro; logo na
Edreira , un pouco antes, xúntase con outro
pequeno como o río Valdecaballos
(que a súa vez ten moitos regatos) e
todos xuntos, a partir da Edreira, hoxe
chámase río
Requeixo.
El río
Matabois, que nace en el término de
Lamalonga, pasando por este pueblo y por los de
Espino y Prado y desembocando en el Xares en el
lugar llamado Seixagal, cerca de la Veiga.
El que baja
de la sierra entre los pueblos de Meda y Curra,
pasando por Candeda y uniéndose poco después al
Xares.
El Meiredo,
que se origina de varias fuentes de la misma
sierra entre los pueblos de Meda y Prada y
desemboca en el Xares poco después de pasar
por la Alberguería.
Nota engadida: este río, hoxe, abril do
2006, aparece con outros nomes no mapa, por
exemplo no mapa da Diputación. Chámase regueiro
do Couso. Os meus paisanos de Alberguería
chamábanlle o Regato
de
Prado da Fonte.
El río
Mao, que nace en los montes das Azureirás,
en la misma sierra, y después de reunirse un
poco más abajo del pueblo de Riomao, al que da
nombre, con otro arroyo más pequeño que baja de
la Pórtela do Valado, va a unirse al Xares cerca
de la antigua ferrería del Mondón.
Por la margen
izquierda, o sea por el S., recibe el Xares los
siguientes afluentes importantes:
El que nace
en la laguna llamada do Acelo y desemboca cerca
del pueblo de Xares.
Nota engadida: este río, hoxe, abril do
2006, non sei a que río se refería Risco, xa que
o meu entender da Lagoa de Ocelo baixa un regato
pero vai a dar o pobo de El Puente.
El que nace
en los montes de Seoane, en la vertiente
septentrional de la sierra Calva, y reunido con
otro que viene de los montes de Valdín, regando
este pueblo, vierte en el Xares en el punto
denominado Marela.
Nota engadida:
este río, hoxe,
abril do 2006, aparece con outros nomes no mapa,
por exemplo no mapa da Diputación. Chámase
río Valdín,
pero antes recibe o
río Canda
e o regato da Mata da Osa.
El río de
Corzos, que se forma en la misma vertiente,
en los términos de la parroquia de Corzos, que
le da nombre, y desemboca en el punto llamado
Pedra dos Lagartos, cerca de la Veiga.
El Regueiro do Roxo, que nace en la vertiente
N. del monte de Campo de Gonza, ramificación,
como hemos dicho, de la sierra Calva, un poco
más arriba del pueblo de Castromao, y pasando
por entre este pueblo y el de Carracedo,
desemboca en el Xares, en el punto que le da
nombre, cerca del pueblo de Santa Cristina.
Nota engadida:
este río, hoxe,
abril do 2006, aparece con outros nomes no mapa,
por exemplo no mapa da Diputación. Chámase
río Carracedo
Os anteriores están no Concello
de A Veiga, habería que engadir O Santa Eulalia e otros regatos
insignificantes.
Esto é o que contaba Vicente
Risco na Geografía del Reino de Galicia no ano 1931.
Río Xares
Río Xares nos primeiros tramos. Por riba de A Veiga.
Aproveito a miña páxina sobre
os ríos e Ourense para poñer algúns datos sobre o río Xares:
O río Xares, por riba da
Veiga é francamente bonito, no verán leva
moi pouca auga.
A zona é preciosa e turísticamente
moi apetecible a pouco que se promocione, que xa se está facendo.
Río Xares por riba de A
Veiga. Observar máis abaixo como vai o río, o mesmo día, por
debaixo do Encoro de prada e de Santa Eulalia. Xa adelanto a
comparación: ¡De Xuzgado de garda!.
Estas fotos do Xares saqueinas a carón do Hotel
El Ciervo preto do pobo de Xares.
DATOS TÉCNICOS do río Xares:
Nacemento : na Serra do Eixe en Pena Trevinca a
2114 m . (Río Barja e Lestegás dicen na Pena Negra a 2040 m.) |
Vexetación predominante: incultivo e
subdominante cultivo. |
Desembocadura: no río Bibei nos codos de
Larouco (Valdegallado). |
Material xeológico: micacitas. |
Afluentes principais:
pola esquerda o río Corzos e o Canda (Valdín). Pola dereita o Requeixo e o Mao. |
Tipo de rotación de cultivos: centeo,
trigo, patacas, barbeito. |
Lonxitude : 47.5 km |
Densidade de gando: 1.1 vacuno/Ha. |
Superficie conca: 311 km2 |
Densidade explotacións: 3.4
nº expl./km2 |
Densidade población: 11
hab/km2 |
Precipitacións: 1382 mm. |
Diferencia entre cotas: 1450 m. |
Deficit hídrico:
máis de 90 días |
Pendente : 13.6º |
Días non útiles verquidos: 162 días |
Textura do solo: arenoso. |
Aceptación choiva:
moderada. |
Porcentaxe de Concellos que compoñen a
conca: A
Veiga 90% , O Bolo 19% |
Risco de contaminación: 1/3,
osea baixo |
( Fuente : As concas fluviais de Galicia.
Francisco Díaz. Avelino Nuñez y Eugenio López. 1995)
|
O perfil mostra dous tramos de moita pendente,
alternando con dous tramos de pendente morna.
O primeiro vai dende o nacemento ata 1200 metros
cunha pendente do 14%. O segundo ata os 780 metros aproveita a
depresión de A Veiga e vai cunha pendente do 1,6% ata Alberguería.
Xustamente en Alberguería racha esa pendente
aparece outra de 9,6% nas chamadas "das costas" ou tamén o Estreito
de Alberguería, xustamente onde se fixo o encoro de Prada.
Este perfil explica porque se fixo o encoro de
Prada que asolagou o pobo de Alberguería totalmente. As condicións
son as idóneas. Efectivamente observar no perfil que a 32-33 km. ten
unha caída. Nesa caida, no comenzo, fíxose o encoro de Prada.
O último tramo é maina a pendente do 1,5%. |
- Tramo dende o nacemento
ao
río Valdín que está en boas condicións.
Boas condicións. O río está ben e
non ten verquidos.
- Tramo 200 m. augas
abaixo do río Valdín -A Veiga (Pozo dos Mouros):
Neste tramo é couto de pesca de troita: O Couto do Xares.
Debe ser do pouco que queda na
provincia en bon estado. De tódolos xeitos a última vez que o pesquei, tiña moita troita
pequena e notei moita repoboación indiscriminada.
Mellora con moito a miña pesca no ano
2010. O couto está moi cuidado e merece a pena.
Fotografías do Couto:
As fotografías anteriores son do autor da www, perteñecen ó
couto do Xares e fueron sacadas o día 10-01-2002. O río, hai que telo en
conta, a pesar da data, xaneiro do 2002, viña prácticamente no estiaxe.
Sobra decir que é un río sensacional.
- Tramo A Veiga-Desembocadura no
Bibei:
Para chorar. Esquilmado total.
Nalgúns tramos non leva
auga. Os encoros da zona, o encoro de Prada (Endesa) e o encoro de Santa Eulalia (Endesa) fan o que lles dá a
gana, sempre o fixeron dende 1958.
Por certo o encoro de Prada deixou baixo as augas o pobo de
Alberguería como lamentablemente xa sabedes.
Alberguería un pobo que quedou asolagado polo
encoro de Prada.
Por debaixo do encoro de Prada o
río Xares non é río, é unha calamidade.
Caudal ecolóxico do encoro de Prada: o chamado
"timo da estampita", perdón "Timo da Pedra difusora".
Chámase así o timo que presenta un caudal incrible e os catro metros
un fío de auga. Ver o que produce o timo do caudal da pedra
difusora, un fio de auga entre as pedras que non deixa ni vivir as
ras.Seprona debera tomar nota,
desplazarse a zona e abrir expedientes.
Observar a zona dende o aire:
Un cauce de pedras e pouco máis.
Si seguimos río Xares abaixo, as
desgracias aumentan:
Central de Prada ( a 2 kms da presa, e cun
desnivel de 200 metros), na desembocadura do río Mao no río Xares. Como se
ve na fotografía sigue o encoro de Santa Eulalia. Un auténtico
desastre na zona. O lugar está pechado e impracticable. Repito a
zona é de Endesa. O fondo, o cañón do Xares visto dende a
estrada que vai cara Alberguería, vindo do Barco polo cañón do
Mao.
O río vai encaixado no fondo con alturas das montañas entre
1200 e 1350 metros. É un lugar maravilloso.
E non digamos no Encoro de Sta.
Eulalia, vaia desastre:
Río Xares en Novembro do
2001. Lastimoso. O caudal ecolóxico penoso, apenas leva auga,
aparte de estar morto...
Encoro de Santa Eulalia. Dende
1998 Endesa deixa un caudal penoso, ata ese ano o río iba seco
total.
Ver unha imaxen dende o aire (sigpac) da zona:
Observar o río por debaixo un pozo e o resto
seco.
Incrible. Non entendo como Medio Ambiente permite estos
desastres na provincia de Ourense e menos nunha zona
que está a padecer os maiores abandonos de poboación.
A xente está desesperada, non hai de que vivir na comarca, únicamente os
pode salvar a súa beleza na natureza, os seus ríos... si estos están
para o arrastre ¿qué lles queda?.
Ver dúas fotografías antiguas da zona
por debaixo do encoro de Prada:
Por debaixo do encoro de Prada
o río Xares despéñase e descende 220 metros en apenas 6 kms.,
encaixado en granitos e cunha montaña excepcional ( esto era fai
40 anos hoxe non se coñece).
O río Xares vai entre montañas que
se ven na fotografía ( menos mal que de momento o desastre
non cambia as montañas). En tempos era sensacional. Hoxe nesa
zona está o encoro de Santa Eulalia. Adeus.
Capilla de Santo Tomé:
outra fotografía histórica da zona.
Unha zona increible. Unha zona eu penso
que descoñecida polos ourensáns. Unha zona pouco protexida.
Unha zona que está da man dos Srs. de
Endesa e Iberdrola e os seus encoros. Realmente son os amos da zona.
Para min esta zona tal como está hoxe, en
setembro do 2000 é deprimente.
Por debaixo desta zona está tamén o pobo de Portomourisco:
A ponte de Portomourisco, famosa
dende a antiguedade como paso sobre este río fabuloso.
Hoxe o río por debaixo non existe.
Dende esta páxina www reivindico que se
devolva a este río a súa condición de tal, que se conserven os
caudais ecolóxicos, enfin que o río Xares volva a ser un río,
non o roubo que é hoxe.
A Xunta debera tomar cartas no asunto e
esixir a Endesa, que cumpla a lei.
A poucos quilómetros, 5 Kms. de
Portomourisco, desemboca no río Bibei. Unha magoa auténtica, ver a
imaxen dende o sigpac:
A poucos quilómetros, 5 Kms. de
Portomourisco, desemboca no río Bibei. Unha magoa auténtica, ver a
imaxen dende o sigpac:
O Bibei é unha sucesión de
pozos e un fio de auga. O Xares que é ese río verdoso que
desemboca no Bibei, pola dereita, non é nin eso, vense algunhos pozos, na
fotografía tres pero é un desastre. Neste lugar que se chama
Entrambasaguas únese o río Xares o seu pai, o río Bibei,
outro río defenestrado.
Por certo na fotografía un
pouco máis abaixo, na carretera que hai feita paréceme ver unha
presa...Haberá que investigar...
Ampliación da imaxen anterior.
Visitei esta zona en abril do
2006, efectivamente hai unha especie de presa na zona que non é máis
que unha pequena área recreativa e onde tamén se recolle auga
seguramente para Larouco.
Esta é a pequena presa.
Esta é a fotografía da
desembocadura do río Xares no Bibei; xustamente ó fondo pola dereita
ven o Bibei e pola esquerda o Xares. A zona é bastante accidentada
con moito desnivel e mala de andar.
Fotografía de Logio que mostra os últimos
pasos do río Xares.
Saír.
|